Rusiya və ABŞ arasında tam barışıq mümkündür?

Rusiya və ABŞ arasında tam barışıq mümkündür?Fevral ayında Rusiya və ABŞ arasında Səudiyyə Ərəbistanında başlayan ilk danışıqlar dünən - martın 25-də davam edib və ilkin açıqlamalara görə, danışıqlar müsbət yekunlaşıb.

Bu baxımdan, Rusiya və ABŞ-nin barışması, real və uzunmüddətli olarsa, dünya düzəninə ciddi təsir göstərə biləcəyi istisna deyil. Nəzərə alsaq ki, tarix boyu bu iki dövlətin münasibətləri beynəlxalq siyasətə yön verib və onların rəqabəti nəticəsində dünyanın müxtəlif bölgələrində gərginliklər, müharibələr və siyasi böhranlar yaşanıb, deməli, bu iki supergüc qarşıdurmadan imtina edib əməkdaşlığa keçsə, bunun bir neçə mühüm nəticəsi ola bilər.

.

Qlobal sülh və təhlükəsizlik

Belə ki, həm Rusiya-Ukrayna müharibəsi, həm Yaxın Şərq böhranı və digər gərginliklərdə Rusiya və ABŞ fərqli mövqelər tutub. Əgər onlar bir növ kompromis tapsalar, bu cür münaqişələrin həlli asanlaşa bilər ki, bu da münasibətlərin yumşalması ilə nəticələnə bilər. Digər məsələ, silahlanma yarışının dayandırılması ilə bağlıdır. Xüsusən də strateji nüvə silahları sazişləri yenilənərsə və hər iki tərəf silahlanmanı azaltmağa razılaşarsa, dünya daha təhlükəsiz olar. Bununla yanaşı, ikiqütblü sistemdən çoxtərəfli sistemə keçid də müzakirə mövzusudur. Əgər Rusiya və ABŞ düşmənçiliyi dayandırsa, dünya təkcə iki supergücün rəqabətindən asılı olmayacaq, digər ölkə və güclər də beynəlxalq siyasətdə daha balanslı rol oynaya biləcək. Çünki məhz ABŞ və Rusiya rəqabəti digər ölkə və təşkilatları istər-istəməz onların yanında yer alıb qarşıdurmalarda iştirak etməyə vadar edib. Həmçinin beynəlxalq təşkilatların güclənməsi də mümkün görünür ki, hazırda onların çoxu böyük dövlətlərin maraqlarına görə məhdud fəaliyyət göstərir.

İqtisadi və texnoloji İnkişaf

ABŞ və Rusiya arasındakı iqtisadi müharibə dünya bazarlarına mənfi təsir edir. Bu sanksiyalar qaldırılsa, enerji bazarında sabitlik yaranar, yeni ticarət yolları açıla bilər. Nəticə etibarı ilə elmi və texnoloji əməkdaşlıq sahələrində də birgə layihələr həyata keçirilə bilər. Beləliklə, soyuq müharibənin bitməsi ilə uzun illərdir davam edən qarşıdurmanın həlli gələcək nəsillər üçün sülh mədəniyyətini gücləndirə bilər ki, bu da dünya siyasətində yeni era deməkdir. Yəni əgər Rusiya və ABŞ uzunmüddətli sülh əldə edərsə, bu, dünya tarixində bəlkə də ilk dəfə belə böyük güclərin dinc yanaşı yaşaması nümunəsi ola bilər.

Sülh nə qədər mümkündür?

Reallıqda ABŞ və Rusiya arasında barışıq qısa müddətdə çətin görünür. Hər iki tərəfin strateji maraqları, siyasi sistemlərinin fərqliliyi və tarixi qarşıdurmaları bunu çətinləşdirir. Lakin kompromislərin tapılması və əməkdaşlıq imkanlarının artırılması qlobal stabillik üçün həyati əhəmiyyət daşıyır. Rusiya postsovet məkanında təsirini qorumağa çalışır, ABŞ isə bu bölgələrdə demokratik prosesləri dəstəkləyir. Ukrayna böhranı bunun ən bariz nümunəsidir. Rusiya NATO-nun genişlənməsini öz təhlükəsizliyinə təhdid kimi görür, ABŞ isə bu prosesin davam etməsində maraqlıdır. ABŞ demokratiya və insan haqlarını xarici siyasətində əsas prinsip kimi göstərir. Rusiya isə bu siyasəti daxili işlərinə müdaxilə kimi qəbul edir. Avropa ölkələri Rusiyaya qarşı sanksiyalar və iqtisadi təzyiqlər vasitəsilə onun təsirini məhdudlaşdırmaq istəyir. Məsələnin əsas tərəfi budur ki, bütün bunlar ABŞ-nin ənənəvi qlobalist siyasəti olub. Sadəcə Donald Tramp bu yanaşmanı alt-üst edib. Yəni o, Ukrayna böhranında Kiyev administrasiyasını dəstəkləmir, NATO-nun mövcud olub-olmamasına əhəmiyyət vermir, Avropanı da Vaşinqton üçün əlavə yük hesab edir. Bu isə Moskvanın əlini gücləndirir və münasibətlərdəki gərginliyi aradan qaldırmağa zəmin yaradır. Bir şərtlə ki, Rusiya da bəzi məsələlərdə güzəştə getsin. Çünki ABŞ və Rusiya arasındakı qarşıdurma təkcə siyasi və iqtisadi deyil, həm də psixoloji və ideoloji köklərə malikdir. İllərlə formalaşmış bu düşmənçilik hissini aradan qaldırmaq elə də asan deyil. Nümunə kimi keçmişdə əldə olunan razılaşmaların zaman-zaman pozulması ilə tərəflərin bir-birinə inamlarının itməsini göstərmək olar. Nəticə olaraq ABŞ və Rusiya arasında barışıq mümkün olsa da, çox çətindir. Bu baxımdan, münasibətləri nomallaşdırmaq üçün ən azından ümumbəşəri problemləri həll etmək yolunda müəyyən kompromislərə gedilə bilər. Yəni silah nəzarəti, iqlim dəyişikliyi və terrorizmə qarşı mübarizə kimi sahələrdə əməkdaşlıq mümkündür. Lakin uzunmüddətli strateji barış üçün hər iki tərəf fundamental siyasət dəyişikliyi etməlidir. Bu baxımdan, tərəflər arasında indiki mərhələdə gərginliyin tamamilə bitməsi yox, yalnız müəyyən dərəcədə azaldılması daha realdır. Üstəlik, nəzərə asaq ki, yumşalma prosesini başladan Trampın bu, sonuncu prezidentliyidir, proseslərin yeni dövrdə necə cərəyan edəcəyi də sual doğurur.

ABŞ və Rusiya dünyanı bir çətir altında idarə edə bilər?

Rusiya və ABŞ arasında tam barışıq mümkündür?Dünyanın iki supergüc tərəfindən idarə edilməsi üçün qlobal əməkdaşlıq modeli qurulmalıdır. Yəni ABŞ və Rusiya dünya siyasətini birgə yönləndirməyi qəbul etməli, geosiyasi maraqlarını koordinasiya etməli, dünya ölkələri də buna razı olmalıdır. Lakin tərəflər fərqli dönəmlərdə əməkdaşlıq etməyə çalışıb, amma uzunmüddətli alınmayıb. Belə ki, İkinci Dünya müharibəsində Nasist Almaniyasına qarşı müttəfiq oldular, amma müharibədən sonra "Soyuq müharibə" başladı. SSRİ dağılandan sonra ABŞ və Rusiya əməkdaşlığa yaxın idi, amma NATO-nun genişlənməsi və Rusiyanın daxili problemləri bu prosesi pozdu. Bu nümunələr göstərir ki, ABŞ və Rusiya dünyanı birlikdə idarə edə bilməz. Bu iki ölkənin bəzi məsələlərdə əməkdaşlıq etməsi mümkündür, amma tam hegemonluq modeli real deyil. Hazırkı geosiyasi vəziyyət isə göstərir ki, dünya çoxqütblü sistemə doğru gedir və heç bir dövlət tam dominantlıq edilə bilməz.

Mərahim Nəsib


BiG.Az
Telegramda izləyin
Xəbərlər   Baxılıb: 578   Tarix: 25 mart 2025  

Şikayətiniz varsa Whatsapp: 077 7125666

Facebookda Paylaş

Oxşar xəbərlər

.

Bakıda evdən meyit tapıldı

Fövqəladə Hallar Nazirliyinin "112" qaynar telefon xəttinə Bakı şəhərinin Binəqədi rayonunda 1 nəfərin mənzildə bağlı qapı arxasında köməksiz vəziyyətdə qalması barədə məlumat daxil olub. xəbər verir ki, məlumatla əlaqədar Nazirliyin Bakı Regional Mərkəzinin müvafiq xilasetmə qüvvələri çağırı

24.07.2025 305
.

Ruhi xəstə oğul anasını öldürdü

Türkiyədə oğul anasını öldürüb. yerli mediaya istinadla bildirir ki, hadisə Mersin şəhərinin Mut qəsəbəsində baş verib. Yaşadıqları evdə psixoloji problemləri olan 47 yaşlı A.D. ilə anası 67 yaşlı Belkıs Durmuş arasında mübahisə yaşanıb. Bu zaman oğul anasına bir neçə bıçaq zərbəsi vuraraq, onu öldürüb

24.07.2025 210
.

Avropa İttifaqı 100 milyard avro dəyərində ABŞ mallarına 30 faiz rüsum tətbiq etməyi planlaşdırır

Brüssel və Vaşinqton razılığa gələ bilməsələr, Avropa İttifaqı (Aİ) təxminən 100 milyard avro dəyərində ABŞ mallarına 30 faiz rüsum tətbiq edə bilər. xəbər verir ki, bu barədə "Bloomberg" məlumat yayıb. Məlumatda vurğulanıb ki, kompromis əldə olunmasa və ABŞ Prezident Donald Tramp elan etdiy

23.07.2025 286
.

"Viva Desserts" iyundan bəri üçüncü dəfə müştəri aldatdı

"Viva Desserts" müştərini yenə aldadıb. -a istinadla xəbər verir ki, Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Agentliyi "İstehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi haqqında" Qanuna əsasən "Viva Desserts" MMC barəsində inzibati xəta protokolu tərtib edib. Bildirilib ki

23.07.2025 423
.

Ticarət mərkəzində partlayış: 60-dan çox ölü, onlarla yaralı var

İraqın şərqində yerləşən ticarət mərkəzində baş verən partlayış güclü yanğına səbəb olub. xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, hadisə nəticəsində 60-dan çox insan həlak olub, onlarla şəxs isə müxtəlif dərəcəli xəsarətlərlə xəstəxanaya yerləşdirilib. İraq hökuməti faciə ilə bağlı ölkədə 3 günlük matə

24.07.2025 218
.

İspaniyada miqrantların hücumundan sonra iğtişaşlar baş verib

İspaniyanın Torre-Paçeko şəhərində miqrantların 68 yaşlı kişiyə hücum etməsi iğtişaşlara səbəb olub. xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, baş verən kütləvi qarşıdurma nəticəsində azı beş nəfər xəsarət alıb, onlardan üçü xəstəxanaya yerləşdirilib. Hadisə ilə bağlı yayılan rəsmi açıqlamada bildirili

24.07.2025 156
.

3 nəfəri parçalayan pələngə görə 18 məktəb BAĞLANDI

Hindistan hakimiyyəti 3 yerli sakini parçalayan pələngə görə 18 dövlət məktəbini müvəqqəti bağlamaq məcburiyyətində qalıb. xarici mediaya istinadla bildirir ki, hakimiyyət orqanları artıq bir həftədir yırtıcı tutmağa çalışırlar. Llakin o, hər dəfə ovçulardan qaçır. Buna görə də heyvanın öldürülməsi düşünülür

24.07.2025 116
.

Zavodda baş verən qəza altı tələbənin həyatına son qoyub

Çinin şimalında yerləşən mis-molibden filizlərinin zənginləşdirilməsi zavodunda baş verən qəza nəticəsində altı nəfər həlak olub. xəbər verir ki, bu barədə "Xinhua" agentliyi məlumat yayıb. Hadisə Çinin Hulun-Buyr şəhərində yerləşən "China National Gold Group" şirkətinə məxsus müəssisəd

24.07.2025 121
.

İqtisadçı jurnalistin meyiti tapıldı - Müəmmalı ÖLÜM

Türkiyədə jurnalist evində ölü halda tapılıb. yerli mediaya istinadla bildirir ki, hadisə İstanbulun Şişli qəsəbəsində baş verib. İqtisadçı jurnalist Nazlı Sarpdan xəbər ala bilməyən yaxınları polisə müraciət ediblər. Onun yaşadığı evə gələn polislər qapını qıraraq içəri daxil olublar və Sarpın meyitin

24.07.2025 180
.

TOP MP3