Şikayət mədəniyyəti niyə işləmir? - PSİXOLOQDAN AÇIQLAMA

İnsanların gündəlik həyatda üzləşdiyi problemlər az deyil, lakin bu problemlərə qarşı etiraz etmək meyli getdikcə zəifləyir. Ədalətsizliklə üzləşən, haqsız qərarlardan zərər görən və ya hüquqları pozulan vətəndaşların böyük hissəsi səsini çıxarmaqdansa susmağa üstünlük verir. Etirazın nəticə verməyəcəyinə dair formalaşmış inam, qorxu və laqeydlik zamanla davranış modelinə çevrilib. Bu susqunluq isə fərdi seçim olmaqdan çıxaraq cəmiyyətin ümumi problemlərindən birinə çevrilir.
Mövzu ilə bağlı psixoloq Samirə Bağırova BiG.AZ-a açıqlamasında bildirdi ki, əvvəllər insanlar dövlətdən cəmiyyətdən şikayət edəndə həbs olunurdu. Onun sözlərinə görə, hətta kitablar, jurnallar senzuradan keçirilirdi: "Bir sözlə ölkə xaricdən demokratik status daşısa da, daxildən söz haqqı yox idi. Bu getdikcə insanların qəzəbinə səbəb olduğu üçün, metod dəyişdirildi. İstədiyin qədər danışa, şikayət edə bilərsən və yaza da bilərsən. Hərçənd bəzi mətbəələr hələ də, bəzi kitabları qəbul etmir. Qısa zaman içərisində diqqət etsəniz insanlara danışmaq haqqı veriləndən, insanlar danışmağa, problemləri işıqlandırmağa başladılar.

Hətta sosial şəbəkələr üzərindən şiddət, təcavüz, məişət və dövlət daxili digər problemlər danışılırdı, amma danışıldığı kimi də, havada qalırdı. İnsanlar danışmaqdan yoruldular, hətta təcavüz kimi ağır məsələlər də adiləşdi. İndi isə psixoloji yanaşma edək. İnsan danışanda dinləyən olmadıqda, nə baş verir? Emosional partlayış və bu xaos yaradır. Amma insana danışmağa icazə veriləndə, emosiyalar tədricən yavaşıyır, çünki düşünür ki, onu dinləyirlər. Və dəfələrlə səs çıxarıb artıq nəticə görməyəndə beyin belə öyrənir: "Danışmağın mənası yoxdur." Bu da, " Öyrənilmiş passivlik " adlanır. Ölkədə insan dəyərini aşağı görmək adiləşir, dözmək normal hala çevrilir. "Onsuzda hamı belə yaşayır, ya da hər yerdə belədir" neqativ düşüncəsi yaranır və problem problem kimi hiss olunmur, adi hala çevrilir, kollektiv ümidsizlik yaranır.

Hamı bir birini gözləyir, sonra gözləmək hissi də itir. Çünki, emosional yorğunluq yaranır. Əlbbətdə ki, bu təsadüfi davranış deyil. Bu, bir çox avtoritar sistemlərdə əsas şüurlu idarəetmə metodudur. Burada ən təhlükəli mərhələ, daxili senzuradır. Yəni, dövlət insanı susdurmur. İnsan öz-özünü susdurur. Bu da o deməkdir ki, dövlətin sistemi ən güclü nəzarətə keçib. Yəni, nəzarət insanın daxilinə keçib. Bu passivlik cəmiyyətdə yorğunluq, ümidsizlik, ironiya və lağlağını çoxaldır, dərin daxili qəzəb yaranır, amma xaricə çıxara bilmir. Emosiya yöndəmsiz efirlərə, sosial şəbəkə, seksual şoular, seks mövzuları, pornoqrafiya və əsəb yaradan mövzulara keçid edir. Yəni, qəzəb sistemə yox, insanlardan bir - birinə, gündəlik həyata keçid edir. Buna deyilir " Danış, amma dəyişdirməyə qalxma ". Bir çox avtoritar ölkələrdə bu metod şüurlu və sistemli şəkildə istifadə olunur. Yəni vizit kartı hesab olunan metoddur".

Telegramda izləyin