Stresli mühit, gərgin iş, yekunda "tükənmişlik sindromu": Qarşısını almaq üçün nə etməli?

Stresli mühit, gərgin iş, yekunda "tükənmişlik sindromu": Qarşısını almaq üçün nə etməli?Son zamanlar insanlarda el arasında "tükənmişlik sindromu" adlanan psixoloji dəyişim tendensiya halını alıb.

Bir vaxtlar uzun müddət işləyən insanlarda yaranan yorğunluq, iş mühitindən sıxılma, motivasiyanın azalması, məhsuldarlığın aşağı düşməsi artıq yeni karyera həyatına qədəm qoyanlarda da özünü göstərir.

.

İş həyatına can atan gənclər qısa bir müddətdə gördükləri işdən bezir, işləmək istəmirlər.

Onların qısa müddət ərzində motivasiyaları düşür, özlərini yorğun hiss edirlər.

Bu hal ilə rastlaşanlar səhərlər yuxudan durmaqda çətinlik çəkir, onlara işə doğru irəliləmək əziyyətverici proses kimi gəlir.

Maraqlıdır, bəs görəsən, insanlar arasında "tükənmişlik sindromu" adlandırılan bu vəziyyətin tendensiya halını almasının səbəbi nədir?

Mövzu ilə bağlı Oxu.Az-ın suallarını cavablayan Psixologiya Elmi-Tədqiqat İnstitutunun sədri, psixoloq Elnur Rüstəmov bildirib ki, bu tendensiyanın kökündə duran səbəbləri araşdırmaq və işəgötürənlərin bu vəziyyətin qarşısını almaq üçün görə biləcəyi tədbirləri müəyyənləşdirmək həm fərdi, həm də təşkilati səviyyədə son dərəcə vacibdir:
Stresli mühit, gərgin iş, yekunda "tükənmişlik sindromu": Qarşısını almaq üçün nə etməli?"Tükənmişlik sindromu" (burnout) Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) tərəfindən davamlı stresin nəticəsi kimi təsnif edilir və üç əsas simptomla xarakterizə olunur. Daimi yorğunluq və enerji çatışmazlığı; işə qarşı neqativ münasibət və motivasiyanın azalması; peşəkar effektivliyin aşağı düşməsi və özünü dəyərsiz hiss etmə.

Sindromun yaranmasına təsir edən əsas amillərə isə iş yükünün doğru paylanmaması və yüksək tələblər, iş və şəxsi həyat balansının pozulması, mükafatlandırma və dəyərləndirmənin qənaətbəxş, sosial və psixoloji dəstəyin olmaması, təşkilati dəyərlərin və işçilərin gözləntilərinin uzlaşmaması kimi hallar qeyd edilir. Bəzi işçilər üçün iş yükü həddindən artıq ağır olur və daim yüksək nəticə gözləntiləri altında işləmək onların enerji ehtiyatlarını tükəndirir. Digər tərəfdən, bəzi hallarda isə işin monotonluğu və kifayət qədər məsuliyyətin olmaması motivasiyanın azalmasına gətirib çıxarır".

O qeyd edib ki, texnologiyanın inkişafı iş və şəxsi həyat arasındakı balansı silib:

"Xüsusilə uzaqdan iş rejimi geniş yayıldıqca, insanlar işdən kənar vaxtlarında da davamlı imeyllərə cavab vermək, layihələri düşünmək və iş prosesində qalmaq məcburiyyətində qalırlar. Bu vəziyyət də emosional və psixoloji yorğunluğu artırır. Eləcə də işçilər gördükləri işə uyğun maddi və mənəvi mükafat almadıqda, özlərini dəyərsiz hiss edirlər. Xüsusilə gənc nəsil daha çox tanınma, fərdi inkişaf imkanları və məqsədəuyğun iş mühitinə ehtiyac duyur. İş mühitində rəhbərlik və həmkarlarla sosial münasibətlərin zəif olması, psixoloji təzyiqin mövcudluğu da insanları tükəndirir. Xüsusilə dəstəkləyici menecerlərin olmaması, işçilərdə təklik və təcrid olunma hissi yaradır. İşçilər mənəvi baxımdan dəyərlərinin uyğunlaşmadığı təşkilatlarda daha tez tükənirlər. Bu, xüsusilə milli və beynəlxalq korporativ mühitlərdə, fərqli mədəni dəyərlərin toqquşduğu yerlərdə daha qabarıq görünür.

Çünki yorğun və motivasiyasız işçilər daha az effektiv işləyir, stres və tükənmişlik yaradıcılıq imkanlarını məhdudlaşdırır, nəticədə müəssisələr üçün əlavə işçi itkisi və yeni işçi təlim xərcləri yaradır, iş mühitində ümumi mənfi atmosfer yaradır".
Stresli mühit, gərgin iş, yekunda "tükənmişlik sindromu": Qarşısını almaq üçün nə etməli?Psixoloq vurğulayıb ki, işəgötürənlər motivasiyaedici və dəstəkləyici iş mühiti yaratmaqla, tükənmişliyin qarşısını ala bilərlər:

"Bunun üçün bir çox qabaqlayıcı tədbirlər görülməlidir. Unutmamalıyıq ki, bir insanın işə motivasiya ilə gəlməsi, orada özünü rahat hiss etməsi, işini sevməsi təkcə onun şəxsi məsələsi deyil. Bu, HR mütəxəssislərinin, rəhbərlərin, iş mühitini quran hər kəsin məsuliyyətidir. Bir çox qlobal şirkətlər artıq HR idarəçiliyində psixologiyadan aktiv istifadə edir. "Google" işçilərin stres səviyyəsini azaltmaq üçün psixoloji dəstək proqramları və emosional intellekt təlimləri keçirir. Nəticədə onların əməkdaşları daha uzun müddət şirkətdə qalır və daha səmərəli işləyirlər. "Microsoft" və "Salesforce" psixoloji testlər və fərdi psixoloji dəstək sistemləri tətbiq edərək işçilərin işə bağlılığını artırıb. "Toyota" işçilərin motivasiyasını artırmaq üçün psixoloji faktorları dəyərləndirən xüsusi psixometrik testlər və işə qəbulda psixoloji uyğunluq təhlili aparır. Bu təcrübələr sübut edir ki, psixologiya və HR birləşdikdə daha güclü və sağlam iş mühiti formalaşır. Azərbaycanda da iş mühitində bir çox qabaqlayıcı tədbirlərin görülməsi, işçilərin işə bağlılığının, məhsuldarlığının, emosional tükənmənin qarşısını almağa faydalı olardı. Öncəliklə, işə qəbul prosesində psixometrik testlər tətbiq edilməlidir. Namizədin təkcə peşəkar biliklərini yox, həm də psixoloji xüsusiyyətlərini qiymətləndirilməlidir. İş yerində stresin idarə olunması proqramları tətbiq olunmalıdır. Çünki yüksək stres əməkdaşın məhsuldarlığını 50%-ə qədər azalda bilir. Liderlik və emosional intellekt təlimləri mütəmadi keçirilməlidir. Çünki rəhbərlərin psixoloji yanaşması komandanın effektivliyinə birbaşa təsir edir. İşçilərin fərdi inkişafına dəstək verilməlidir. İş yeri təkcə maaş yeri deyil, həm də işçinin özünü inkişaf etdirməsi üçün bir mühit olmalıdır.

İş mühitində "tükənmişlik sindromu"nun yayılması həm fərdlərin, həm də təşkilatların rifahına ciddi təsir edir. İşəgötürənlər psixoloji və sosial aspektləri nəzərə alaraq, işçilərin motivasiyasını artıracaq və onların "tükənmişlik sindromu"ndan qoruyacaq strategiyalar həyata keçirməlidirlər. Əsas məqsəd yalnız işçilərdən yüksək nəticə gözləmək yox, onların psixoloji rifahına investisiya edərək uzunmüddətli məhsuldarlıq yaratmaqdır".

Aygün Mirakif


BiG.Az
Telegramda izləyin
Xəbərlər   Baxılıb: 678   Tarix: 25 mart 2025  

Şikayətiniz varsa Whatsapp: 051 7028255

Facebookda Paylaş

Oxşar xəbərlər

.

15 yaşlı qızı qaçıran şəxsə - Bu cəza verildi

Şamaxı rayonunda yetkinlik yaşına çatmayan qızı qaçıran şəxs cinayət məsuliyyətinə cəlb edilib. "Qafqazinfo"nun əldə etdiyi məlumata görə, Şamaxı şəhər sakini 199-cu il təvəllüdlü Səxavət Müseyibov (ad-soyad şərtdir) Cinayət Məcəlləsinin 152-ci (16 yaşına çatmayan şəxslə seksual xarakterl

13:48 222
.

Məhsulu yalandan reklam edə bilməyəcəklər - Bloqerlərə bəd xəbər

Xəbər verdiyimiz kimi, reklam daşıyıcılarının əhatə dairəsi genişlənib. Bu, Prezident İlham Əliyevin təsdiqlədiyi "Reklam haqqında" Qanuna dəyişiklikdə əksini tapıb. OLAY yazır ki, Mətbuat Şurası İdarə Heyətinin üzvü, texnobloqer Fərid Pərdəşünas sosial şəbəkə hesabında qanuna edilən dəyişiklikl

16:01 139
.

"Medilandia Hospital"da uşaq ölümünə görə yoxlama aparıldı, ciddi pozuntular aşkarlandı

Yeni doğulan uşağın ölümü ilə bağlı açılan cinayət işi üzrə Lənkəran şəhəri, Nizami Gəncəvi küçəsində yerləşən "Medilandia Hospital"da aparılan araşdırma zamanı ciddi nöqsanlar müəyyən edilib. Qaynarinfo-nun əldə etdiyi məlumata əsasən, hüquq-mühafizə və aidiyyəti qurumlar tərəfindən aparıla

17:15 95
.

Türkiyədə DƏHŞƏT: ölən turistin ürəyini oğurladılar

28 yaşlı Britaniya vətəndaşı Türkiyədə istirahətdə olarkən qəfil dünyasını dəyişib. xarici mediaya istinadla bildirir ki, qadının ərinin sözlərinə görə, meyitin müayinəsi onun ürəyinin olmadığını göstərib. 28 yaşlı Bet Martin əri Luka və iki azyaşlı uşağı ilə Türkiyəyə gəzməyə gedib. Bet Martin məzuniyyətini

19:15 1
.

"Qızım yuxuma girdi" - Kürə atılan Nuranənin anası ilk dəfə DANIŞDI

Sabirabadda qeyri-rəsmi nikahda olduğu əri Seyidrəsul Talıbov tərəfindən qətlə yetirilərək Kür çayına atılan Nuranə Ələkbərovanın ölümü ilə bağlı yeni detallar üzə çıxıb. Baku TV-yə danışan mərhumun atası İlkin Ələkbərov bildirib ki, Seyidrəsul Talıbovun pis vərdişləri olub:. "Oğlan nəşə çəkirdi

10:29 392
.

Körpələrinin meyitini çamadanda saxlayan cütlük həbs edildi

Türkiyənin Adana bölgəsində dəhşətli cinayət hadisəsi baş verib. Ata və ana azyaşlı övladlarını qətlə yetirməkdə şübhəli bilinib. Türkiyə mediasına istinadən xəbər verir ki, valideynlər körpələrini çamadanda gizlədərək hadisənin üstünün açılmamasına çalışıblar. Onlar ilkin ifadələrində "övladımız

12:08 277
.

Şakiranın konsertində 82 min nəfər qızılcaya yoluxa bilər

Qızılca virusuna yoluxmuş bir nəfəe 15 mayda Şakiranın konsertinə qatılıb. xəbər verir ki, səlahiyyətlilər konsertə qatılan 82 min nəfərin qızılcaya yoluxma ehtimalını açıqlayıb. Konsertə qatılanların qızılcaya yoluxması ilə bağlı hələki məlumat yoxdur. Lakin simptomların 6 iyuna qədər özünü göstərəcəy

22.05.2025 304
.

Kıvanç Tatlıtuğ ilk dəfə xəstəliyini AÇIQLADI

Məşhur aktyor Kıvanç Tatlıtuğ, uzun müddətdir cəmiyyətdən gizlətdiyi sağlamlıq problemindən danışıb. xarici mediaya istinadla xəbər verir ki, aktyorun illər boyu səssizcə mübarizə apardığı xəstəlik və müalicə prosesi pərəstişkarlarını təəccübləndirib. Tatlıtuğ yaşadığı çətin dövrü geridə qoymağı bacarıb

22.05.2025 581
.

Da Vinçinin yaşayan qohumları tapıldı

"Leonardonun DNT-si" layihəsinin tədqiqatçıları dahi rəssamın soy ağacının ən dəqiq versiyasını hazırlayıblar və hətta genealoji analizlər vasitəsilə onun altı sağ qohumunu tapdıqlarını bildiriblər. xarici KİV-ə istinadən xəbər verir ki, Leonardo da Vinçi İrs Assosiasiyasından Alessandro Vezzos

19:00 1
.

TOP MP3