Müəllimlərin vahid geyim forması: nüfuzun qorunması, yoxsa əlavə yük?

Müəllimlərin vahid geyim formasına keçməsi məsələsi yenidən gündəmə gəlib. Bu qərarın gözlənilən olub-olmadığı və hazırda hansı məktəblərdə tətbiq olunduğu sual doğurur.

Mövzu ilə bağlı BiG.AZ-a açıqlama verən təhsil eksperti Kamran Əsədov bildirib ki, müəllimlərin vahid geyim formasına keçməsi ilə bağlı təhlil göstərir ki, bu məsələ yalnız estetik yanaşma deyil, həm də müəllim nüfuzunun qorunması, şagirdlər qarşısında rol model funksiyasının gücləndirilməsi və məktəb mühitində intizamın artırılması ilə əlaqədardır. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, hazırda Azərbaycanda 150 mindən çox müəllim fəaliyyət göstərir və bu kütlənin vahid qayda ilə tənzimlənməsi cəmiyyətin təhsil mühitinə yanaşmasında mühüm dəyişikliklər yarada bilər. Azərbaycan Respublikasının "Təhsil haqqında Qanunu"nun 18-ci maddəsində müəllimlərin peşə etikasına riayət etməsi, şagirdlərə nümunə olması, ictimaiyyət qarşısında müəllim nüfuzunu qorumaq öhdəliyi açıq şəkildə göstərilir. Bu müddəa faktiki olaraq geyim mədəniyyətinə də şamil olunur:

"Müsbət tərəfi ondan ibarətdir ki, müəyyən geyim standartlarının tətbiqi müəllimlərin imicini möhkəmləndirə, şagirdlər və valideynlər qarşısında daha peşəkar obraz formalaşdıra bilər. Elm və Təhsil Nazirliyinin son illərdə müəllimlərin peşəkarlığının artırılması, sertifikasiya imtahanlarının keçirilməsi, yeni dərsliklərin tətbiqi və məktəblərin müasir infrastrukturla təmin edilməsi istiqamətində gördüyü işlər fonunda geyim mədəniyyətinə diqqətin artması məntiqli və məqsədyönlü yanaşmadır. Məsələn, 2023-cü ildə keçirilən sertifikasiya imtahanlarında 60 mindən çox müəllim iştirak etmiş və bu proses onların peşəkar səviyyəsini yüksəltməklə yanaşı, ictimaiyyətin müəllim peşəsinə inamını artırmışdır. Geyim qaydaları da bu prosesin davamı kimi müəllim nüfuzuna əlavə dəstək verə bilər.
Mənfi tərəf isə əlavə maliyyə yükü ilə bağlıdır. Vahid forma tətbiq ediləcəyi təqdirdə, on minlərlə müəllimin eyni geyimi təmin etməsi xərclər tələb edəcək. Əgər bu məsələ dövlət tərəfindən qarşılanmasa, müəllimlər üçün əlavə maliyyə yükü yarana bilər. Həmçinin geyim azadlığı məhdudlaşdırıldıqda müəllimlərin fərdi üslubu itə bilər və bu da müəyyən narazılıq doğura bilər. Amma təcrübə göstərir ki, Avropa ölkələrinin əksəriyyətində vahid müəllim forması tətbiq olunmur, lakin müəllimlər üçün "peşəkar görünüş kodeksi" mövcuddur. Məsələn, Almaniya və Fransada müəllimlər rəsmi və səliqəli geyim tərzinə riayət edirlər, amma dövlət onları vahid formaya məcbur etmir. Yaponiyada isə müəllimlər üçün ciddi geyim qaydaları var və bu, məktəb mühitində intizamın gücləndirilməsinə xidmət edir.

Müqayisə aparsaq, Azərbaycan modeli bu gün daha çox Avropa praktikasına yaxındır, yəni formal geyim məcburiyyəti yoxdur, amma etik normalar tələb olunur. Əgər gələcəkdə vahid geyim məsələsi gündəmə gəlsə, bu, yalnız pedaqoji etikaya uyğun standartların müəyyənləşdirilməsi və tövsiyə xarakterli qaydaların tətbiqi formasında daha səmərəli olar. Nazirliyin müsbət tərəfi ondadır ki, hazırda bu məsələni tələsik qərarla deyil, geniş ictimai müzakirə ilə yanaşır və əsas diqqəti tədrisin məzmununa yönəldir.

Dəyişəcək olan cəmiyyətin müəllimdən gözləntiləridir. Müəllimlərin yalnız bilik verən deyil, həm də nümunə göstərən sima kimi qəbul olunması, onların görünüşündə intizam və peşəkarlığın önə çəkilməsi artıq təhsil ictimaiyyətində əsas tendensiyaya çevrilir. Dəyişməli olan isə konkret forma tətbiqi deyil, müəllimlərin geyim mədəniyyətinə dair etik kodeksin hazırlanmasıdır. Əgər bu kodeks qəbul olunsa, müəllimlər həm fərdi azadlıqlarını qoruyar, həm də cəmiyyətin pedaqoji gözləntilərinə cavab verərlər. Elm və Təhsil Nazirliyinin bu sahədə diqqəti və islahat yönümlü yanaşması təqdir edilməlidir, çünki bu, yalnız müəllimlərin deyil, ümumi təhsil mühitinin nüfuzunu artıran vacib addımdır".

Telegramda izləyin